Στεφανοβίκειο - Δήμος Ρήγα Φεραίου

Όταν το 1809 επισκέφθηκε το Στεφανοβίκειο ο Άγγλος περιηγητής Ληκ, έγραψε το βιβλίο του «Η Θεσσαλία» (1805-1810), ότι το «Χατζίμες ήταν τσιφλίκι με 50 ελληνικά σπίτια». Κατά πάσα πιθανότητα, το ίδιο όνομα είχε και ο Τούρκος ιδιοκτήτης του χωριού.Λίγα χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1815, η ονομασία είχε αλλάξει σε «Χατζή-μισι», όπως γράφει στο βιβλίο του Γεωγραφία Μερική, ο Αργ. Φιλιππίδης και στα 1890 σε «Χατζήμισι».

Όπως δε, λένε οι κάτοικοι, η ονομασία Χατζήμισι, δόθηκε επειδή ο Τούρκος ιδιοκτήτης της περιοχής, δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει στη Μέκκα τη διαδικασία για να πάρει τον τίτλο του Χατζή. Έγινε δηλαδή κατά το ήμισι Χατζής….

Μετά την απελευθέρωση το 1881, ιδιοκτήτης του χωριού βρέθηκε κάποιος Γιουγκοσλαβικής καταγωγής, ονόματι Παύλος Στεφάνοβικ Σκυλίτσης, ο οποίος ολόκληρη την παρακάρλια περιοχή, 44.000 στρέμματα, την είχε – όπως λέγεται – κερδίσει στα χαρτιά στην Κωσταντινούπολη, απ’ τον Τούρκο ιδιοκτήτη. Την άλλη του περιουσία σ’ ολόκληρη τη Θεσσαλία, ο Στεφάνοβικ την είχε αποκτήσει δανείζοντας χρήματα σε μπέηδες.

Πάντως η μητέρα του Στεφάνοβικ που ήταν Ελληνίδα, ήταν αυτή που τον παρότρυνε να παραχωρήσει χωρίς αντάλλαγμα την έκταση στους κατοίκους του Στεφανοβικείου. Ο Στεφάνοβικ, πράγματι – όπως αναφέρουν οι κάτοικοι – δώρισε στο Ελληνικό Δημόσιο την έκταση, σ’ αναγνώριση δε αυτής της προσφοράς του, δόθηκε απ’ τους κατοίκους το όνομα του στο χωριό.

Όσοι όμως δικαιώθηκαν κλήρου, πλήρωσαν για την αξία των εκτάσεων που τους παραχωρήθηκαν. Μάλιστα οι περισσότεροι, τα κτήματα που πήραν τα πλήρωσαν δύο φορές στον εισπράκτορα του Δημοσίου που επισκέπτονταν το χωριό, ο οποίος απέφευγε συνήθως να δίνει αποδείξεις για τα χρήματα που εισέπραττε. Έτσι οι κάτοικοι ήταν πάντα χρεωμένοι και, όταν εμφανίζονταν στο χωριό ο εισπράκτορας, επειδή δεν είχαν χρήματα να πληρώσουν, κρύβονταν μέσα στα καλάμια της Κάρλας. Απ’ εκεί έβγαιναν, μόλις απομακρύνονταν ο εισπράκτορας με τον συνοδηγό του χωροφύλακα.

Ο Στεφάνοβικ εκτός απ’ το τσιφλίκι του Στεφανοβικείου, είχε στην κατοχή του άλλα 31 τσιφλίκια απ’ τα οποία τα 26 στη Θεσσαλία. Στα τσιφλίκια της Θεσσαλίας, εκτός από τις κτηνοτροφικές εκτάσεις, υπήρχαν και 265.000 στρ. καλλιεργήσιμα, συνολικά δε σ’ όλα τα θεσσαλικά τσιφλίκια του Στεφάνοβικ – γνωστά ως Στεφανοβίκεια κτήματα – ήταν εγκατεστημένες 600 οικογένειες.
Μετά το θάνατο του Στεφάνοβικ, τα τσιφλίκια του κληρονόμησε ο ευρισκόμενος στο Λονδίνο ανεψιός του, με το ίδιο ονοματεπώνυμο. Αυτό αναφέρεται στο βιβλίο του Σοφ. Τριανταφυλλίδη «Οι κολλήγοι της Θεσσαλίας».

Κατά το έτος 1901, αποθανόντος του Παύλου Στεφάνοβικ, ο κληρονόμος αυτού (ανεψιός του), επώλησε εις την Ελληνικήν Κυβέρνησην αυτά, ευτελέστατου τμήματος τα εν Θεσσαλία τσιφλίκια του προς τον σκοπόν να διανεμηθούν αυτά εις τους καλλιεργούντας ταύτα χωρικούς.

Στις 5 Σεπτεμβρίου του 1901, δημοσιεύτηκε στην Κωνσταντινούπολη διαθήκη του Στεφάνοβικ. Με τη διαθήκη αυτή – όπως γράφει η εφημερίδα «Θεσσαλία του Βόλου» – εκτός των λοιπών μεγάλων δωρεών του προς το Έθνος, ο Παυλής Στεφάνοβικ Σκυλίτσης, δωρεί προς την Ελλάδα τα εκ Θεσσαλία κτήματα του που ανέρχονται εις 22 χωριά, η αξία των οποίων υπολογίζεται εις 10.000.000 δρχ., υπόχρεοι όμως την Ελληνικήν Κυβέρνηση όπως τα εκ τούτων εισοδήματα δίδονται εις το Οικουμενικόν Πατριαρχείον όπως θα διαθέτει ταύτα, υπέρ της ανορθώσεως του εν τω υποδούλω Ελληνισμού Ορθοδόξου Κλήρου».

Στις 7/12/1901 υπογράφτηκε το συμβόλαιο πώλησης των κτημάτων του Στεφάνοβικ αντί 80.000 λιρών, τιμή που θεωρήθηκε «σχεδόν ευτελής». Η αξία των κτημάτων πληρώθηκε από δάνειο, το οποίο ενέκρινε η Εθνική Τράπεζα. Στις 14/2/1902 άρχισε στη Λάρισα η παραλαβή των κτημάτων από Οικουμενικό Επιθεωρητή και στις 23/5/1902, η κυβέρνηση αποφάσισε οριστικά την ενοικίαση τους, μέχρι ότου γίνει η καταμέτρηση και η κατά ποιότητα κατάταξη των κτημάτων για να επακολουθήσει η διανομή.

Τέλος στις 29/9/1902, έγινε δημοπρασία δια την προσωρινή σε ιδιώτες ενοικίαση των κτημάτων του Στεφανοβικείου και του Ριζομύλου. Στα 1904, κάποιος μπέης ονόματι Σαλήχ, ήγειρε αγωγή κατά του εγκαταστημένου στο Λονδίνο Ιωάννου Στεφάνοβικ, αδελφού του Παυλή Στεφάνοβικ, με την οποία διεκδικούσε μερικά κτήματα, τα οποία ήδη είχε αγοράσει το Ελληνικό Δημόσιο. Στην αγωγή του ο Σαλήχ μπέης ισχυριζόταν ότι κατείχε τους τίτλους των κτημάτων τα οποία είχε υποθηκεύσει στον μακαρίτη Στεφάνοβικ, ήταν δε πρόθυμος να καταβάλλει το ποσό που είχε δανειστεί μαζί με τους τόκους, προκειμένου να του επιστραφούν τα κτήματα. Η υπόθεση εκδικάστηκε στο Εμποροδικείο της Κωσνταντινούπολης στις 3/7/1904, χωρίς να εκδοθεί αμέσως απόφαση. Τελικά η αγωγή του Σαλήχ απορρίφτηκε. Πάντως η υποβολή της αγωγής, προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στους αγρότες όπως προκύπτει απ’ τα δημοσιεύματα των εφημερίδων του Βόλου. Το χωριό κατά την Τουρκοκρατία, ήταν έδρα του μπέη της παρακάρλιας περιοχής. Μάλιστα περί τα 4 χλμ. απ’ τα τελευταία σπίτια του χωριού προς τη μεριά της Κάρλας βρέθηκαν ίχνη παλαιών οικισμών στις τοποθεσίες «Μαγούλα» και «Πέτρα».